«آموزش مشارکتی» متدی جدید در مدارس نروژ

نظرهای رسیده به وبلاگ حکایت از آن دارد که بخشی از خوانندگان من توجه خاصی به مطالبی که در رابطه با مدرسه و «آموزش و پرورش نروژ» نوشته می شود دارند. حدس من این است که عمده این مخاطبان باید از مراکز فرهنگی ایران بوده و یا به گونه ای در رابطه با «امور تربیتی و آموزشی» دانش آموزان به کار و فعالیت مشغول باشند. از این رو بر آن شدم که در این باره بیشترنوشته و تجربیات خود را در اختیار این خوانندگان قرار دهم. امیدوارم این مقدماتی باشد تا بتوان از طریق گفتگو تحلیل درستی از شرایط «آموزشی» کشور بدست دهد. یا حداقل بدانیم که دنیای امروز تا کجا پیش رفته است.

هفته ای که گذشت هفته ی پر کار و پرباری برای من در مدارس بود. به ازای 30 واحد درسی که امسال از دانشگاه گرفته ام باید دو هفته کار و تدریس در مدرسه را بعنوان «کارآموز» یا پراکتیکانتر تجربه کنم. نگارش این تجربیات می تواند برای خود من که قرار است در نظام آموزشی این کشور به عنوان معلم مشغول به کار شوم آموزنده باشد.

در نظام آموزشی ـ پرورشی نروژ روش های تعلیمی مختلف یا متدهای آموزشی متنوعی را برای تدریس دانش آموزان بکار می برند. بر اساس «برنامه کل آموزشی کشور نروژ Læreplan» یاد گیری «مضمون» درس مهمترین رکن آموزش است. به عبارتی آنچه که در آموزش مدارس مد نظر کلی است یاد دادن مضامین درسی به دانش آموزان است. یک معلم خوب باید به گونه ای برنامه ی آموزشی خود را تدوین کند تا دانش آموزان بعد از طی پروسه ی تعلیم بتوانند بگویند «من می دانم ».

آموزش و پرورش کشور نرمش بسیاری نسبت به متدهای آموزشی جدید نشان می دهد. سالیانه میلیون ها کرون بابت کورس و کلاس معلمان از طرف دولت پرداخت می شود تا آنها بتوانند خود را با جدیدترین متدهای دنیا به روز کنند. در پروسه ی آموزشی، متدی مدرن و موفق خوانده می شود که قادر باشد به دانش آموزان بیشتر یاد دهد و کمتر آنها را خسته کند.

در اینجا به یکی از این متدها اشاره می کنم:

Læresamtale آموزش مشارکتی

یکی از جدیدترین متدهای تدریس است که ضمن آموزش، دانش آموزان را در آموزش خود مشارکت می دهد. این روش که غالبا برای کلاس های رتبه پنجم به بالا کارآیی دارد، به دانش آموزان این امکان را می دهد که خود مسئول یادگیری خود در کلاس باشند. هدف این متد fordypning یا «فراگیری بطنی» دانش آموزان است. و برای رشته هایی مثل زیست شناسی که متن ها و واژه های درسی بسیاری دارد، کاملا مناسب است.

چگونگی اجرای متد آموزش مشارکتی

قبل از اجرای متد، معلم مضمون درس را به صورت معمولی تدریس کرده، سپس دانش آموزان را در کلاس به گروههای دو نفره تقسیم می کند. برای بالا بردن انگیزه ی مشارکت به دانش آموزان حق انتخاب فرد همگروه خود را می دهد. آنها همچنین آزاد هستند که جایی را در کلاس اختیار کنند. آین آزادی در حدی است که مزاحم مطالعه و کار گروهی دیگران در کلاس نباشند.

این گروههای دو نفره از طریق معلم در جریان کاری که باید انجام دهند قرار می گیرند. آنها باید روی چهار نکته که معلم روی تابلو نوشته است تمرکز کرده و سپس در دفتر کار خود ـ دفتر زیست شناسی ـ مطالبی را که در این رابطه یاد گرفته اند یادداشت کنند. این چهار نکته به شرح زیر است:

ـ من یاد گرفته ام که ....

ـ بنظر من مهمترین جمله ای که در متن پیدا می شود عبارت است از .....

ـ سوال درسی من برای دیگر دانش آموزان این است که ....

ـ من این را نمی فهمم که چرا ..... .

Jeg har lært at….

Jeg mener den viktigste setningen er ….

Mitt faktaspørsmål er ….

Jeg lurer på ….

و در آخر باید چندین جمله ی «فاکت» را از داخل متن درس پیدا کرده بنویسند.

در یک ربع آخر کلاس معلم درجریان نتیجه ی کار دانش آموزان قرار می گیرد. او از هر یک از گروهها می خواهد که یافته های خود را برای دیگران خوانده و یا بگویند. بدین صورت همه ی گروهها در گفتگویی مشارکت می کنند که به تعلیم بیشتر آنها کمک می کند. این گفتگو باید به گونه ای از طرف معلم مدیریت شود تا همه ی گروهها مشارکت کنند. دانش آموزان همچنین می توانند به سوالات دیگر هم کلاسی ها جواب دهند.

بدین ترتیب ساعاتی از کلاس را بدون خستگی پشت سر می گذارند. این روش موفق شده تا دانش آموزانی که انگیزه ی کمتری برای یادگیری دارند را در این فرآیند شرکت دهد.