Azərbaycanlılar və Krisməs axşamının mərasimi Norveçdə

-
I år julaften har jeg og familien min vært i Hallingdal. Der har vi noen familievenner. De er en norsk-aserbajdsjansk familie. De er de første i Norge som vi har blitt kjent med dem. Første opplevelse i Norge var det sammen med dem. Første julaften, første integrering, første... Derfor betyr de mye for oss. Vi har lært mye av dem og fremdeles lærer vi av dem. I år var vi hos dem og feiret jul sammen med dem. Det var koselig. Det var en skikkelig opplevelse av norske julaften tradisjon.
(ترکی آذربایجانی)
Bu il kiristməsi biz, keçən il kimi Hallingdal'a dəvət idik. Dəvət bizim əziz bir dostumuzdan gəlmiş idi. O Hol da oturumludu. Biz də ailəcə, bu qərara gəldik ki bu dəvəti yerinə yetirib və kiristməs tətilini dostumuz və ailəsi ilə birlikdə keçirdək.
Hallingdal Oslodan 250 kilometr qərbə doğru bir bölgədə yerləşir. Demək olur ki Norveçin tam mərkəzindədir. Onun yaxınlığında Yaylo da gözəl turistlik bir yer olur.

Hol rayonu Hallingdal`da ilin bu mövsümündə çox soyuq olur
Biz bu dostu Norveçə gəldiyimiz dən bəri tanıyırıq.O 8 il əvvəl Hol rayonundaki ilticaçilərin bircə kampındə mütərcim olaraq işləyirdi. Bizim tərcümə işlər də istər istəməz ona düşürdü.Tanış olandan sonra başa düşdüm ki bizim tərəflər uşağıdır. İranda Gilan əyalətində "Həştpər" şəhərində anadan olmuşdu, buna görə gilək dilini (İranın quzeyində danışılan dili) başarırdı. Atası Talışlı və anası isə Azərbaycanlı olduğuna görə deməli ana dilisi azərbaycanca idi. Genə var! O İngiltərə də təhsil etdiyi üçün ingiliz dilini ana dili qədər bilirdi və Norveç dilidə ki onun gündəlik dili idi. Həmdə həyat yoldaşı Norveçli olduğu üçün həmin dili də evdə danışırdılar. Xisusən ki uşaqları da ancaq Norveçcə danışırdılar. Deməli dostumuzla tanış olar ikən, 6 dili bacarırdı. Bu özü kifayət edirdi ki marağımı cəlb etsin. Kirisməs axşamı- (Julafteen)
Norveçlilər kirisməs axşamına çox həmiyyət verirlər. Burda yaşayanlar da istər istəməz böylə mərsimlərə alışırlar. Bəziləri də belə ənənələri sevib xoşlarlar. Xisusi ilə kirisməs ağacı.
Kiristmas ağacının mərasimi (Juletre) bu axşamda ən ənənəlidir. Bir neçə gün öncədən, hər kəs şam ağacını alıb hazırlayıbdır. Dekabrın 24 də bu ağacı bəzəyib evə qoyurlar. O axşam dostum şam ağacını (juletre) otaqda yerləşdirdi. Belə bir adət vardır ki kirisməs ağacının lap ucunda ki ulduzunu evin kişisi yerləşdirir. Evin uşaqlarıda onu bəzəməyi kömək edirlər. Məndə o axşam dostuma yardımçı kimi kömək elədim.
Kiristmas bayramlıgları (Julegaver)
Ən gözəl ənənə hədiyə vermə mərasimidir. Hər kəs hədiyə və bayramlıqlarını krisməs ağacının altına qoyur. Bütün tanışlar və qohumlar daha öncədən hədiyələrini istədiklərinə vermişlər. Kimisinin yolu uzaq ikən, hədiyəni posta ilə göndərir, kimisi isə yaxında ikən, axşam olmamışdan hədiyəsini tanışlara yetirir.

Kirisməs yeməyi (Julemat)
Mənim üçün maraqlı olan bu idi ki bir azərbaycanlı öz adət ənənələrini yeni ölkədə təcrübə etməsinə çalışır. Dostum və ailəsi (yoldaşı və 3 uşağı) sevirlər ki kirisməs baryramı səmimi bir hal və vəziyyətdə qutlansın. Buna görə bütün ailə çalışır bu axşam zananını bir biri ilə keçirsin. Bu isə axşam yemək vaxtında hər kəs süfrə başındadır. Həmçinin hər kəs bir vəzifəni boynuna götürür saki bu ənənədə bir iştirakçı kimi payı olsun.

Dostumun Norveçli həyat yoldaşı diqqətlə bütün bişirmə işlərini boynuna alır saki bütün qonaqlar yemək vaxtı əskiklikləri olmasın. Qayın ana və qayın xala da çalışırlar bişirmə işlərində iştirakçı olalar.

Kirisməs südaşı (Julegrøt)Kirisməs südaşı (Julegröt) bu axşam mərasimlərinin birisidir. Axşam yeməyi hazır olana qədər, ailə kirisməs südaşını ikindilik olaraq yeyirlər. Bu ola bilir ki qədim zamandan bir ənənə olsun. Ev yeyəsi südaşın içinə bir dənə badam dənəsi atar. Yeyənlər yeyərkən maraqlıdırlar ki südaşın içində ki "badam dənəsini" kimə pay düşəcək. Badamı südaşda tapan kimsə "marsipangris" (donuz çokolatası) nı mukafat olaraq alacaqdır. Buna görə bəzən zərafat olaraq hər kəs ağzını doldurub sanki badamı tapmışdır deyə özünü göstərməyə çalışır. O gecə deyəsən birdənədən artıq badam atmışdırlar. Çünki həm mənim həmdə mənim həyat yoldaşımın südaşında badam dənəsi tapıldı!

Südaşı qurumasın deyə gərək yaxşı qarışdırasan.


Xalq arasında belə bir söz gəzir ki "Şaxtababa" (julenisse) bu axşam öz "uçar maralları" ilə gələrək uşaqlara bayramlıq gətirib paylar. Buna görə bir neçələri ki bu əfsanəyə inanırlar bir boşqab südaşını "tövlə"yə qoyarlar saki Şaxtababa bura gələndə ac getməsin. Bu təbrik karta baxmaqla bu barədə məlumat ala bilərsiniz.

Evdə hər şey Şaxtababa şəkilləri ilə bəzənir. Süfrədə kağazlarda Şaxtababa rəsimləri ilə bəzənib.

Süfrələri qırmızı rənglə bəzərlər. Divarlar, pencərələr və hər yan qırmızı rəng və süslərlə təzyin olunub.
Julemat (kirisməs yeməkləri)
Kirisməs yeməkləri özəldir.Mən xatırladığıma qədər onlardan ad aparacağam:
-Julepølser (Kiristmas sosisləri) və wienerpølser
Yemək gələnəklərindən biri krisməs sosisləri (julepölser)dir. Necə ki bizim bayramımızda bəzi yeməklər özəl olaraq olmalıdır, burda da eynidir. İki cür sosis süfrədə olar. Norveçcə adları fərqli olar ama biz elə hamısına sosis deyərik:
julepølser (kristmas sosisləri-Svineribbe (domuz əti) və lammeribbe (quzu əti )
- Rødkål (Qırmızı kələm) və grønnsaker (bişmiş göyərtilər) və poteter (yeralma)
Buyurun xörək hazır və yeməlidir:
İçəcəklər (nuşabələr)
Süfrədə özəl içəcəklər olmalıdır. İçəcəklərin ən şöhrətlisi bunlardır:
-Gløgg med rosiner og mandler- Özəl bir şərbətdir ki içində kişmişlə badam atırlar
-Şərab(vin) kristmas süfrəsinin ən popülər içgisidir
- Akevit (Yeralma arağı) çox ağır bir içgidir.
- Pivə (øl) bəzən bu pivalar evqayırma pivələr olurlar.
- Julebrus- yaxud kiristmas nuşabəsi.
Desertlər
-Medisterkaker (Pencərə şirnicatları) ki yeməkdən sonra süfrəyə gəlir.
Hədiyələrin açma mərasimi
Yeməkdən sonra hədiyəri açma zamanıdır. Hərkəs hədiyəsini kiristmas ağacının altından götürə bilər. Buranı fərği bizim bayramı ilə bundadır ki bizimkilərdə ancaq uşaqlardır ki bayramlıq alırlar, halbuki burda böyüklərdə bayramlıq alır. Hər kəs bu vaxtı gözlər ta öz hədiyələrini kirisməs ağacından götürsün

Uşaqlar öz hədiyəsini gedib ağac dibindən götürür

Hər kəs hədiyə alır hətta yaşlılar. Və bunların bayramı bizimki ilə fərği elə bunda dır. biz böyüklərə bayramlıq vermərik. Bu gecə hər kəs yeyir içir. Biz də axır da öz bayramlarımıza oxşasın deyə musiqi ilə çalıb əyləndik.

نظرات

ارسال یک نظر

پست‌های معروف از این وبلاگ

«لوکه زاهیر» فروزان کردستان!

-
تصویر
سالها پیش، قبل از انقلاب، زن زیبارویی به نام «فروزان» با رقص های لوَند و کاباره ای اش، چنان زبانزد خاص و عام شد که توانست گیشه های سینما را با نام خود پر کند. زن ها در دوره ی «مرد سالار» یا بهتر است بگوییم «جاهل سالار» جامعه ی آنروز ایران، حداقل اختیار تن و بدن خود را داشتند. گر چه   یدک کشیدن نام «زن کاباره ای» یا «هرجایی» یک رسوایی برای زن آن روز به شمار می آمد، ولی تهدیدی برای جان او نبود.  امروزه بعد از گذشت چهار دهه از آن زمان در جوامع سنتی مرد سالار ما، حتی این حداقل نیز برای زنان امکان پذیر نیست. یعنی زنها حتی اختیار تن و بدن خود را نیز ندارند. و در صورتی که پای خود را فراتر از «تابو» ها بگذارند، مجازات سنگینی در انتظار آنها خواهد بود.    «لوکه زاهیر» یکی از زنهایی ست که گاهی پایش را فراتر از به اصطلاح «گلیم» تابوها گذاشته است. این هنرمند زیبا رو و جوان، با خواندن آهنگ هایی که بیانگر احساسات زنانه است، طرفداران زیادی در کردستان عراق پیدا کرده است. در یکی از آهنگ هایش که به زبان کردی ست احساسات زنانه را آشکارا چنین بیان می دارد: ولم کن ... راهم رو نبند... به من
بیشتر بخوانيد

سبز باشید!

-
تصویر
«سبز باشید» اصطلاحی بود که آنرا از لابلای یک شعر که برایم در اوان جوانی سروده شده بود، گرفته بودم. شاعر آن شعر نامعلوم بود و این اصطلاح در آن موقع امید سبز بودن را در من می دمید. بعدها آنرا در جمع کوچک ادبی خودمان که از آن دوران خفقان هنوز نفسی می کشید بکار بردم. مثلا به جای جواب «سلامت باشید» می گفتم «سبز باشید!». به جای جواب «چه خبر؟» که طوطی وار می گفتيم «سلامتی» می گفتم «سبزی!» اما این سبز بودن معنای دیگری را نیز در ما می دمید. آن موقع که ما جوانی بیش نبودیم و مثل اکثر جوانهای امروز آرزوی «فرار از جهنم ایران» بزرگترین آن بود، با سبز بودن خودمان را از اکثریتی که خاکستری بودند جدا می کردیم. ما حاضر نمی شدیم قاطی خاکستری ها شویم. خاکستری ها مردمانی بودند که خود را به شرایط ساخته بودند. آنهایی که فکر می کردند جهان در ایران در آن رنگ سیاه خلاصه شده؛ عادت کرده بودند به توسری خوردن و «تلویزیون پشم شیشه» نگاه کردن و قانع شدن! خاکستری ها در خودشان فرو رفته بودند و حاضر نبودند از خواب خرگوشی بیدار شوند. عادت کرده بودند تا در تابستان ها در محوطه «طرح سالم سازی کنار دریا» با مانتو و روپوش در
بیشتر بخوانيد

از ترجمه ی «جیگرت را بخورم» تا مارال!

-
تصویر
اپیزود اول: خیلی سالها پیش موقعی که در یکی از «کلوپ های رقص آذری» در آنکارا مشغول آموزش بودم، کنجکاوی یکی از دخترهای رقصنده کار دستم داد. او با طنازی خاصی مایل بود بداند که پسرهای ایرانی معمولا به دخترهای ایرانی چه می گویند؟ من مطلب ایشان را گرفتم. در جا تنها چیزی که به فکرم رسید این بود که بگویم «جیگرتو بخورم»! شما می دانید که حرف «خ» در زبان ترکی استامبولی رایج نیست. بنابر این آن دختر همرقص من بزور توانست کلمه ی بخورم رو «بُکورم» تلفظ کند. بعد از اندکی از من پرسید: ـ اینی که گفتی یعنی چی؟ ماندم که چطور آنرا ترجمه کنم که تصویر درستی از پسران ایرانی بدهد. اینکه فکر نکنند ما «جگرخواریم»! ولی به هر حال چاره ای نبود معنای این عبارت دو کلمه ای را گفتم. او با تعجب مرا از نو ورانداز کرد. و پرسید: واقعا اینو می گید؟ ای کاش باور نمی کرد. چرا که بعد از آن ارتباطش را با من کم کرد. این تجربه ی بد من از یک ترجمه ی ساده بود. *** اپیزود 2: سالها بعد وقتی در یکی از کمپ های نروژ ساکن بودم، مدرسه ی ابتدایی ای که دخترم در آن درس می خواند از من خواست تا در رابطه با فرهنگ کشورمان چی
بیشتر بخوانيد