Azərbaycanlılar və Krisməs axşamının mərasimi Norveçdə

I år julaften har jeg og familien min vært i Hallingdal. Der har vi noen familievenner. De er en norsk-aserbajdsjansk familie. De er de første i Norge som vi har blitt kjent med dem. Første opplevelse i Norge var det sammen med dem. Første julaften, første integrering, første... Derfor betyr de mye for oss. Vi har lært mye av dem og fremdeles lærer vi av dem. I år var vi hos dem og feiret jul sammen med dem. Det var koselig. Det var en skikkelig opplevelse av norske julaften tradisjon.

(ترکی آذربایجانی)

Bu il kiristməsi biz, keçən il kimi Hallingdal'a dəvət idik. Dəvət bizim əziz bir dostumuzdan gəlmiş idi. O Hol da oturumludu. Biz də ailəcə, bu qərara gəldik ki bu dəvəti yerinə yetirib və kiristməs tətilini dostumuz və ailəsi ilə birlikdə keçirdək.

Hallingdal Oslodan 250 kilometr qərbə doğru bir bölgədə yerləşir. Demək olur ki Norveçin tam mərkəzindədir. Onun yaxınlığında Yaylo da gözəl turistlik bir yer olur.

Hol rayonu Hallingdal`da ilin bu mövsümündə çox soyuq olur
Biz bu dostu Norveçə gəldiyimiz dən bəri tanıyırıq.O 8 il əvvəl Hol rayonundaki ilticaçilərin bircə kampındə mütərcim olaraq işləyirdi. Bizim tərcümə işlər də istər istəməz ona düşürdü.Tanış olandan sonra başa düşdüm ki bizim tərəflər uşağıdır. İranda Gilan əyalətində "Həştpər" şəhərində anadan olmuşdu, buna görə gilək dilini (İranın quzeyində danışılan dili) başarırdı. Atası Talışlı və anası isə Azərbaycanlı olduğuna görə deməli ana dilisi azərbaycanca idi. Genə var! O İngiltərə də təhsil etdiyi üçün ingiliz dilini ana dili qədər bilirdi və Norveç dilidə ki onun gündəlik dili idi. Həmdə həyat yoldaşı Norveçli olduğu üçün həmin dili də evdə danışırdılar. Xisusən ki uşaqları da ancaq Norveçcə danışırdılar. Deməli dostumuzla tanış olar ikən, 6 dili bacarırdı. Bu özü kifayət edirdi ki marağımı cəlb etsin. Kirisməs axşamı- (Julafteen)

Norveçlilər kirisməs axşamına çox həmiyyət verirlər. Burda yaşayanlar da istər istəməz böylə mərsimlərə alışırlar. Bəziləri də belə ənənələri sevib xoşlarlar. Xisusi ilə kirisməs ağacı.

Kiristmas ağacının mərasimi (Juletre) bu axşamda ən ənənəlidir. Bir neçə gün öncədən, hər kəs şam ağacını alıb hazırlayıbdır. Dekabrın 24 də bu ağacı bəzəyib evə qoyurlar. O axşam dostum şam ağacını (juletre) otaqda yerləşdirdi. Belə bir adət vardır ki kirisməs ağacının lap ucunda ki ulduzunu evin kişisi yerləşdirir. Evin uşaqlarıda onu bəzəməyi kömək edirlər. Məndə o axşam dostuma yardımçı kimi kömək elədim.
Kiristmas bayramlıgları (Julegaver)

Ən gözəl ənənə hədiyə vermə mərasimidir. Hər kəs hədiyə və bayramlıqlarını krisməs ağacının altına qoyur. Bütün tanışlar və qohumlar daha öncədən hədiyələrini istədiklərinə vermişlər. Kimisinin yolu uzaq ikən, hədiyəni posta ilə göndərir, kimisi isə yaxında ikən, axşam olmamışdan hədiyəsini tanışlara yetirir.

Kirisməs yeməyi (Julemat)
Mənim üçün maraqlı olan bu idi ki bir azərbaycanlı öz adət ənənələrini yeni ölkədə təcrübə etməsinə çalışır. Dostum və ailəsi (yoldaşı və 3 uşağı) sevirlər ki kirisməs baryramı səmimi bir hal və vəziyyətdə qutlansın. Buna görə bütün ailə çalışır bu axşam zananını bir biri ilə keçirsin. Bu isə axşam yemək vaxtında hər kəs süfrə başındadır. Həmçinin hər kəs bir vəzifəni boynuna götürür saki bu ənənədə bir iştirakçı kimi payı olsun.

Dostumun Norveçli həyat yoldaşı diqqətlə bütün bişirmə işlərini boynuna alır saki bütün qonaqlar yemək vaxtı əskiklikləri olmasın. Qayın ana və qayın xala da çalışırlar bişirmə işlərində iştirakçı olalar.

Kirisməs südaşı (Julegrøt)Kirisməs südaşı (Julegröt) bu axşam mərasimlərinin birisidir. Axşam yeməyi hazır olana qədər, ailə kirisməs südaşını ikindilik olaraq yeyirlər. Bu ola bilir ki qədim zamandan bir ənənə olsun. Ev yeyəsi südaşın içinə bir dənə badam dənəsi atar. Yeyənlər yeyərkən maraqlıdırlar ki südaşın içində ki "badam dənəsini" kimə pay düşəcək. Badamı südaşda tapan kimsə "marsipangris" (donuz çokolatası) nı mukafat olaraq alacaqdır. Buna görə bəzən zərafat olaraq hər kəs ağzını doldurub sanki badamı tapmışdır deyə özünü göstərməyə çalışır. O gecə deyəsən birdənədən artıq badam atmışdırlar. Çünki həm mənim həmdə mənim həyat yoldaşımın südaşında badam dənəsi tapıldı!

Südaşı qurumasın deyə gərək yaxşı qarışdırasan.

Xalq arasında belə bir söz gəzir ki "Şaxtababa" (julenisse) bu axşam öz "uçar maralları" ilə gələrək uşaqlara bayramlıq gətirib paylar. Buna görə bir neçələri ki bu əfsanəyə inanırlar bir boşqab südaşını "tövlə"yə qoyarlar saki Şaxtababa bura gələndə ac getməsin. Bu təbrik karta baxmaqla bu barədə məlumat ala bilərsiniz.

Evdə hər şey Şaxtababa şəkilləri ilə bəzənir. Süfrədə kağazlarda Şaxtababa rəsimləri ilə bəzənib.

Süfrələri qırmızı rənglə bəzərlər. Divarlar, pencərələr və hər yan qırmızı rəng və süslərlə təzyin olunub.
Julemat (kirisməs yeməkləri)

Kirisməs yeməkləri özəldir.Mən xatırladığıma qədər onlardan ad aparacağam:

-Julepølser (Kiristmas sosisləri) və wienerpølser

Yemək gələnəklərindən biri krisməs sosisləri (julepölser)dir. Necə ki bizim bayramımızda bəzi yeməklər özəl olaraq olmalıdır, burda da eynidir. İki cür sosis süfrədə olar. Norveçcə adları fərqli olar ama biz elə hamısına sosis deyərik:

julepølser (kristmas sosisləri-Svineribbe (domuz əti) və lammeribbe (quzu əti )

- Rødkål (Qırmızı kələm) və grønnsaker (bişmiş göyərtilər) və poteter (yeralma)

Buyurun xörək hazır və yeməlidir:

İçəcəklər (nuşabələr)

Süfrədə özəl içəcəklər olmalıdır. İçəcəklərin ən şöhrətlisi bunlardır:

-Gløgg med rosiner og mandler- Özəl bir şərbətdir ki içində kişmişlə badam atırlar

-Şərab(vin) kristmas süfrəsinin ən popülər içgisidir
- Akevit (Yeralma arağı) çox ağır bir içgidir.

- Pivə (øl) bəzən bu pivalar evqayırma pivələr olurlar.

- Julebrus- yaxud kiristmas nuşabəsi.

Desertlər

-Medisterkaker (Pencərə şirnicatları) ki yeməkdən sonra süfrəyə gəlir.

Hədiyələrin açma mərasimi

Yeməkdən sonra hədiyəri açma zamanıdır. Hərkəs hədiyəsini kiristmas ağacının altından götürə bilər. Buranı fərği bizim bayramı ilə bundadır ki bizimkilərdə ancaq uşaqlardır ki bayramlıq alırlar, halbuki burda böyüklərdə bayramlıq alır. Hər kəs bu vaxtı gözlər ta öz hədiyələrini kirisməs ağacından götürsün

Uşaqlar öz hədiyəsini gedib ağac dibindən götürür

Hər kəs hədiyə alır hətta yaşlılar. Və bunların bayramı bizimki ilə fərği elə bunda dır. biz böyüklərə bayramlıq vermərik. Bu gecə hər kəs yeyir içir. Biz də axır da öz bayramlarımıza oxşasın deyə musiqi ilə çalıb əyləndik.

کریسمس در نروژ

ماه دسامبر رنگ و بوی دیگری در نروژ دارد. مراسم و تعطیلات کریسمس تقریبا همه چیز را در این ماه تحت الشعاع خود قرار میدهد. تمام تلویزیون و رادیو و رسانه ها ار کریسمس صحبت می کنند. تندیس های پاپانوئل همه جا را پر کرده است. بزرگترها مدت هاست که برای تعطیلات کریسمس نقشه می کشند. بازار پر است از مردمی که در فکر خرید عید کریسمس هستند. بچه ها با ذوق عجیبی منتظر این ایام هستند. آنها از دو هفته به کریسمس مانده ترانه های کریسمس را در مدارس تمرین کرده، کادو هایی برای بزرگتر ها درست کرده اند. خلاصه اینکه این ماه برای آنها بسیار اهمیت دارد.

God jul بیشترین چیزی است که این روزها می شنوید. مردم انگار مهربان تر بنظر می رسند. همسایه هایی که مدتهاست با تو حرف نزده اند اکنون جلوی شما را می گیرند و از شما در مورد برنامه های کریسمس تان سوال می کنند. سفره کریسمس Julebord که از طرف کار یا اداره ترتیب داده می شود یکی از امکاناتی است که همکاران ذوق می کنند تا در آن شرکت کنند. درخت کریسمس محبوبیت زیادی در این ماه کسب می کند. و خلاصه اینکه در این ماه بسیاری از چیزها تغییر می کند.

بسیاری از مهاجرین نیز در این مراسم شرکت می کنند و آن را نیز همچون نروژی ها برپا می دارند. بسیاری از ایرانی های مهاجر از این دسته هستند. ایرانی ها با توجه به علاقه ای که به تنوع دارند، این مراسم را نیز همچون نروژی ها خوب برگزار می کنند. به خاطر همین در مقابل سوال اینکه «آیا شما کریسمس را برگزار می کنید؟» جواب آبرومندانه ای دارند.

راجع به مراسم کریسمس در نروژ بیشتر می توانید در اینجا به ترکی بخوانید.

ایستگاه خنده با هنرمندان آذربایجانی به مناسبت شب یلدا

به مناسبت شب یلدا بهترین هدیه ی من می تواند لحظه ای آوردن خنده بر لبان خوانندگان و فارغ بودن از اوقات پرمشقت روزانه باشد. حتما این ویدئو را تا آخر ببینید تا با من هم عقیده باشید. مخصوصا آنها که بهره ای هر چند اندک از زبان آذربایجانی برده اند.

Bəxtəvəlik

Bəxtəvərlik nədir?
Bir cümlə ilə başlanan
və bir cümlə ilə qurtarandır
bəxtəvərlik

Sənlə başlanan sabahım
Və səndə qurtaran bitən gecəm deyil mi bəxtəvərlik!

Bəxtəvərlik nədir?
Xatirə boyu ömür,
və sevirəm deyə
Sevgi ilə nefrəti barışdıran bəxtəvərlik
Yağışda səninçün ağlamaq
sənə demək
səndən busə ummaq
və sənlə qalmaqçün
Səndən ayrılmaq, bəxtəvərlik

Bəxtəvərlik o özgədirki
Arxadan biri çağırır onu “hay yoldaş!”
Göyə buraxan çərpələngini o uşaq,
Döyüş meydanından gələn məktubu oxumaqdır bəxtəvərlik
Anaya gəlin gətirmək
Ataya kömək olmaq
Özlərini sənin bəxtəvərliyinlə bəxtəvər görəndir bəxtəvərlik

Dəniz kənrında
yaslayıp uzaqlara zilləmənmək
qasırqalardan enib
qəlbindən geçərək rəsim eləmək
əvvəl adını onun əvvəl adına iləvə etmək
və ləpələr qumların nişanəsin silməsin deyə
uzanıb üstündə yuxuya dalmaq... və yuxuda gördüyn dünyadır bəxtəvərlik

Ona düşünməkdir bəxtəvərlik
Düşünmək insanları,
Insanlar səni düşünməkdir bəxtəvərlik
Bəxtəvərsizligi dərindən görmək, sezmək
Və genə bəxtəvərlikdir bəxtəvərlik...

Azər ayı 1368

آفرین دانشجو!

چگونه با دشمنت به دوستی تا کنم؟

تو رخت زندان تن ات، وُ من تماشا کنم؟
تو رخت زندان تن ات، و من بمانم خموش؟
قسم به زن، نازنم اگر محابا کنم
اگرچه تلخ است حق، نمی توانم نهفت
زبان از آن بایدم که آشکارا کنم
سیمین بهبهانی

روز دانشجو بالاخره هنوز بوی مبارزه علیه استبداد می دهد. با وجودیکه جامعه ی ایرانی به ستم و دیکتاتوری خو کرده است، هنوز حرکت دانشجویی پویاست. من به شجاعت این دانشجویان آفرین می گویم. و امیدوارم بالاخره صدای آنها همواره رساتر از همیشه باشد. امیدوارم در عین چند صدایی و تنوع، در مبارزه با استبداد و دیکتاتوری یکصدا باشند.

در اینجا به دانشگاه شیراز می رویم و شاهد سخنان دانشجویی می شویم که با شجاعت بی نظیری لاریجانی و مجلس قانونگذاری جمهوری اسلامی را غیر قانونی می خواند. حتما این فیلم را از یوتوب تماشا کنید.

عکس هایی از تجمع دانشجویی در دانشگاه تهران ـ مراسم 16 آذر

منبع پیک ایران

http://www.peykeiran.com/iran_news_body.aspx?ID=55682

کتابی برای همه ی بچه های سه تا 80 سال!!!

بالاخره داستانی را که 35 سال پیش در 10 سالگی برای بچه های خودمان نوشته بودم، اینجا در نروژ چاپ کردم. جالب است نه! جالب تر اینکه بدانید موضوع داستان انگار موضوع روز است: «دگر باشی» و «تحمل» به عبارتی toleranse خود داستان در مزرعه مردی به نام «صادق» واقع درشمال ایران در روستایی به نام «بندر» جریان دارد. مولی و هولی و شامبولی اولین بچه اردک های مزرعه صادق هستند و از این جهت به خودشان می بالند. اما اردک خانم تخم مرغی را هم به فرزند خواندگی گرفته است که بزودی تبدیل می شود به جوجه ای به نام «کاکولی» که طبیعتا شباهتی به «اردک» ندارد.

اما بچه اردک ها با خواهرشان از اینکه شبیه به آنها نیست به مشکل بر می خوردند. این مشکل اوج می گیرد و کم کم آنها شروع به اذیت کردن خواهر خود می کنند که این ماجراهای غم انگیزی را برای کاکولی رقم می زند. اما ...

کتاب حاضر به زبان نروژی چاپ شده است. و می تواند مورد توجه مدارس و شیوه تربیتی پداگوژی قرار گیرد. در آخر کتاب سوالهایی را طرح کرده ام که ذهن بچه ها را به خود مشغول دارد. یکی از این سوالها چنین است:

• ـ ما دیگران را باید دوست بداریم به این علت که:
• ـ چون مثل ما هستند؟
• ـ چون مثل ما فکر می کنند؟
• ـ چون مثل ما حق دارند؟

قصد دارم تا در آینده ی نزدیک این کتاب را به زبانهای فارسی، دری و ترکی آذربایجانی هم چاپ کنم.
برای خریدن کتاب اینجا را کلیک کنید
برای خواندن موضوع به فارسی اینجا را کلیک کنید

مصاحبه سرویس مرکزی خبرنروژ NTB با نویسنده

For å lese saken på norsk klikk her

این امریکایی ها!

این امریکایی ها عجب ملتی هستند. با 500 سال تاریخ عجب کارهای تاریخی می کنند. همینش مرا متحیرمی سازد. به قول بسیاری از تحلیل گران امریکا سرزمینی است که خیلی از غیرممکن ها ممکن می شود. بگذارید قضیه را از یک زاویه ی خیلی ساده، اما پیچیده نگاه کنیم: اولین نکته ی مهم در انتخابات امریکا پذیرش رهبری سیاهپوست است. یعنی اینکه مسئله نژاد و رنگ را این ملت با این انتخاب حل کرد. سیاهپوستی که 50 سال پیش اجازه نشستن در صندلی اتوبوس را نداشت و اگر سفید پوستی می آمد «باید» جایش را به او می داد، امروز روی صندلی ریاست جمهوری یکی از مهم ترین کشورهای جهان تکیه زده است. به این می گویند تحول. بعضی ها می گویند انقلاب!
برای ما ملت هایی که هنوز تجریه دمکراسی نداریم، این مهمترین درس است. همیشه خیلی ها هستند که هنوز هم با برداشت های کلیشه ای دمکراسی را تعریف می کنند. باید بگویم که بهترین پیش شرط برای دمکراسی همین تحمل است.toleranse درسی که باید یاد گرفت.

50 سال پیش وقتی مارتین لوتر کینگ در باره رؤیای خود حرف می زد have a dream همانقدر غریب به نظر می آمد که امروز ما در مورد پا گرفتن دمکراسی در ایران رؤیایی داریم. ولی دوستان همه ی ما هم این رؤیای قشنگ را در سر می پرورانیم :

I have a dream that my four little children will one day live in a nation where they will not be judged by the color of their skin but by the content of their character.



حالا به این گزارش از صدای امریکا هم که به زبان فارسی است نگاه کنید:

همین مطلب را به نروژی بخوانید -

فرصت ها و تجربه های جدید من!

راستش پاییز هم آمد و رفت و من فرصت نکردم در این باره مطلبی بنویسم. اینروزها فرصت هیچ کاری را ندارم. حتی فرصت اینکه صفحات قدیمی خاطراتم را ورق زده و مطلبی از گذشته را در «جای خالی» رو کنم! حتی فرصت «ایمیل پراکنی» که یکی از مشغولیت های جدی ایرانیان خارج نشین است را نیز به ندرت پیدا می کنم.
در همین رابطه بعد از مدتها که به دوستی ایمیل زدم، برایم سریع پاسخ نوشت که: «خوب شد صدایت در آمد و از نگرانی رها شدم. » او حق داشت. من مطلب را گرفتم . برایش نوشتم بله از سیاست دور شده ام ولی هنوز کناره گیری نکرده ام. خب علتش هم بسیار است و ساده!
یکی از آن علت های ساده اینکه در «کشور جدید» فهمیدم که من «سیاستمدار» نیستم. باز هم ساده تر اینکه برای سیاستمدار بودن باید تحصیلات علوم سیاسی داشت. فهمیدم که سیاست یک حرفه است مثل صیادی، مثل کاسبی، مثل عکاسی. باید آنرا فرا گرفت. بنابر این وقتم را گذاشتم تا بتوانم به مدارج تحصیلی راه پیدا کنم. اما تحصیل در اینجا بخشی از زندگی توست. بنابر این انسانی که دنبال تحصیل است باید دقت کند تا رشته ای را انتخاب کند که در خور مقتضیات او باشد. خب من هم دو دو تا کردم و دیدم خبرنگاری بیشتر باب طبع من است. اما راه یافتن به این رشته ی دانشگاهی کار ساده ای نبود و نیست. اولین چیز دانستن زبان این کشور است. کاری که بعد از هشت سال هنوز به سامان نرسیده است. با این وجود و با همین بضاعت ناچیز زبانی خود چهار سال پیش یک «نشریه نروژی زبان» به نام «پرنده مهاجرTrekkfugl» را راه اندازی کردم. اما بعد ها برای فراگیری این حرفه و زبان جدید جدی تر به کار مشغول شدم. کار در یکی از روزنامه های محلی به این هدف کمک بیشتری کرد. من از کار در همین روزنامه ی محلی بسیار آموختم. ولی دیدم از رؤیا تا واقعیت بسیار است.

این فکر همیشه با من بوده است که «دیر می شود!» «باید کاری کرد!» اما نمی شود هر کاری کرد. مخصوصا ما ها که در سن بالا تن به مهاجرت یا به قول بعضی ها «تبعید اجباری» دادیم. اما نمی شود منتظر هم ماند تا «بخت درت را بزند.» باید بالاخره «داس» را انداخت. از این رو من هم همین کار را کردم. به قولی «داسهء تودام!» ... بعد از تقلاهای بسیار بالاخره توانستم در یکی از دانشگاههای کشور جا بگیرم.
اما این پایان کار نیست. اکنون تمام هفته را کار می کنم که اقتصاد خانواده تامین باشد و فرصت باقی مانده را هم اگر اغراق نکنم با درس خواندن می گذرد. بنابر این باید اعتراف کنم این روزها بیشتر خواننده هستم تا نویسنده!
وقتی برای این دوست شرح حال را نوشتم او خوشحال شد. برایم نوشت: «دنبال تحصیل را بگیر چون تنها همین ابزار است که بکار میآید و بس و بویژه برای ما دور افتادگان از میهن عزیزمان که خریدار چندانی نداریم.»

اما این به این معنی نیست که از نوشتن دست شسته ام. طی این سالها با داستان نویسی مشغول بوده ام. چند تا از داستانهایم را آماده ی چاپ کردم ولی سختی های ترجمه مرا از کار باز داشت. در نتیجه «باند کارم» را عوض کردم. یکی دو سالی است که بطور آزمایشی به سراغ کودکان رفته ام. گفتم خلاقیت های خود را در این راه به آزمون بکشم. به هر حال نوشتن به زبان کودکان برای ما که هنوز تجربه نوشتن به «زبان غیر» را نداریم آسان تر است. نتیجه کار بد نبود. حاصل کار سه داستان کودک شد. داستانهایم را در یکی دو مدرسه برای بچه های نروژی خواندم. خوششان آمد. با کمک مسئولین تشویق شدم که داستان هایم را چاپ کنم.
و در نهایت بعد از تلاش بسیار یکی از انتشاراتی ها پذیرفت که کتابم را چاپ کند. خیلی خوشحال شدم. دو سه ماهی فرصت داشتم که کتاب را به مرحله نهایی برسانم. هنوز نقاشی هایش مانده بود. بنابر این تمام تابستان با کشیدن نقاشی های کتاب صرف شد. نتیجه کار بد نشد.
اکنون کتابم در زیر چاپ است و من امیدوارم بزودی وارد بازار شود....

Aldri møter du den du ønsker

... Etter at fargene bleknet, blandet trærne seg med natten.Fabelen om fornyelse forstummet.

Av den navnløse stjernen ble det intet igjen. Av den ubeskrivelige månen, intet igjen. Spis for å bli mett, strev etter å bli mett. Skriv, riv, kast og kos deg. Om natten kommer et gjenferd for å samle drømmene dine.

Du drikker et glass vann, røyker og leker med vannmelonsteiner på tallerkenen. Tar dem i fingrene for å få på dem på gli og kaste dem.

En humle forstyrrer deg. Selv under myggnettingen innbilder du deg at den surrer og hindrer deg i å lese. Du er stengt inne i deg selv uten grunn. Du blir ved med å være innestengt - uten grunn. Det er et savn som suger til seg tankene dine. Et savn fra spørsmålenes rike.
Som en viljeløs nikkedukke gjentar du deg selv med latter og hyggelige fraser og sier: «Så hyggelig!»

Du ser igjennom klærne i skapet ditt. I dag er det den femte eller kanskje er det den tjuefemte. Det spiller ingen rolle. Årets farge er mørkegrønn. Du tar de beste klærne på deg, parfymerer deg og går. Men aldri møter du den du ønsker det... aldri!

---------

رنگها که بي تفاوت شدند درخت با شب آميخت. و اسطوره ي طراوت محو شد.

از ستاره جز اسم و از ماه جز صفت چیزی باقي نماند. بخور که سير شوي و دنبال سير شدن بروي! بنويسي، پاره کني، بنويسي، لذت ببري، آنوقت شبها شبحي از دور به پيشواز روياهاي از پيش پرداخته ي تو مي آيند. يک ليوان آب مي خوري ، سيگار مي کشي و هسته هندوانه ي توي زيردستي را لاي انگشتانت بازي مي دهي تا ليز بخورد و پرتاپ شود. پشه ها نمي گذارند مطالعه کني، توي پشه بند هم تکرار خيال وزوزشان مانع آسودگي افکارت مي شوند. با خود هستي ولي بيخود، بي خود مي شوي ولي بيخود. گمشده اي هست که خطوط فکر ترا بسوي خود سوق مي دهد. گمشده اي از تبار سوال ها.

خنده ها را تقليد مي کني و هر روز بدون آنکه معناي ساده ترين تعارفت را بفهمي تکرار مي کني «چاکرم!»

لباسهايت را داخل کمد ورق مي زني، امروز پنجم است، شايد هم بيست و پنجم. فرقي نمي کند. رنگ يشمي رنگ امسال است. بهترين لباست را مي پوشي، عطر مي زني و راه مي افتي. اما هرگز اويي را که ترا در آن لحظه بايد ببيند نمي بيني!

ـ از داستان چاپ نشده ی «وسوسه ی موهوم خوشبختی»

Bilde av nettsider

Boş ümid

Bülbülün əhd-i vəfası çox olar güllərdən
Bunu duydum mən o bağlardan əsən yellərdən

Dedi bülbül qonar o yerdə ki güllər bitsin
Amma gül bitmədi üz çevridi bülbüllərdən

Indi bülbül hanı, güllər hanı ya bağ harda?
Yel hanı, əhd-i vəfa nə, nə qalıb ellərdən?

Dedilər bir olacaq, bir ələ səs yox inanın
İnanıb gör nələr oldu bir olan əllərdən!

Bir bəla gəldi ki hərkim qaçaraq can qutarır
Hərkəs olmuş öz evi, məskəni, mənzillərdən

Içi boş, beyni boş olmuş bir ürək çırpınsa
Nəyi gözlərsən əziz səssiz o lal dillərdən

Nə səda qaldı nə söz, hər nəyi itgin düşdü
Böylə aylarda keçir, illər ötür illərdən!

Muxtara! Düzdü ki yox əhd-i vəfa güllükdə
Indi gəl vaxtıdır ilham alasan çöllərdən

17.12.1986

بولبولون عهد و وفاسی چوخ اولار گوللرده ن
بونو دویدوم من او باغلاردان اسن یئللرده ن

دئدی بولبول قونار اویرده کی گوللر بیتسین
آمما گول بیتمه دی اوز چئوریدی بولبوللرده ن

ایندی بولبول هانی، گوللر هانی یا باغ هاردا؟
یئل هانی، عهد ووفا نه، نه قالیب ائللرده ن!

دئدیلر: «بیر اولاجاق، بیر اله ســس یوخ اینانین»
اینانیب، دینله نه اولدو بیر اولان اللرده ن

بیر بلا گلدی کی هر کیم قاچاراق، جان قوتاریر
هر کس اولموش اؤز ائوی، مسکنی، منزیللرده ن

ایچی بوش، بئینی بوش اولموش بیر اوره ک چیرپینسا
نه یی گؤزله رسن عزیز ســس سیز او لال دیللرده ن

نه صدا قالدی نه سؤز، هر نه یی ایتگین دوشدو
بؤیله آیلار دا کئچیر، ایللر اؤتور ایللرده ن

موختارا! دوزدو کی یوخ عهد و وفا گوللوکده
ایندی گل، واختی دیر ایلهام آلاسان چؤللرده ن

گره ای به نام آموزش به زبان مادری در مملکتی به نام ایران

اول ماه مهر سر رسیده است. آغاز سال تحصیلی ولی هنوز بخش اعظمی از فرزندان این سرزمین ما قادر نیستند که در مدارس به زبان مادری تحصیل کنند. امروز دانشجویان آذربایجانی طی بیانیه ای به این امر اعتراض کردند. خلاصه کلام آنها این بود که موقع دفاع از مملکت و بدبختی یاد همه می افتد که آذربایجان سر ایران شمرده می شود ولی چرا چنین سری را لال می خواهید!

واقعا این دیگر کمال عقب افتادگی است. من حتی نای بحث کردن در این مورد را ندارم. چطور می شود که آدمی به زبانی تکلم کند و به زبانی دیگر تحصیل! اصلا قابل فهم نیست. بگیریم که این زبان مقدس باشد... مرا سنه نه! حق مسلم یک کودک 6 ساله کردی است که آب را « ئاو» بگوید.

مجالی دهید تا مطلبی را عرض کنم که باعث خجالت حکومتیان و غیر حکومتیانی شود که مخالف فراگیری زبانی غیر از زبان «فارسی» در مدارس هستند:

بنده به عنوان یک ترک آذربایجانی بعد از مهاجرت به کشور نروژ به این اصل واقف شدم که در این کشور من و هفت پشت من چنین حقی را دارا هستیم که به زبان مادری تحصیل کنیم. دقت کنید گفتم: حق! خب از ما که گذشته بود ولی برای فرزندان نه! رفتم به مدرسه و گفتم که آقا بنده فرزندی دارم که آذربایجانی است و می خواهم که زبان آذربایجانی را به او تدریس کنید. گفتند منتظر باشید تا ترتیب مقدمات انجام شود. بعد از دو سه هفته جواب آمد که مشکلی در این میان است، حضور به هم رسانید تا مراتب را عرض کنیم.

به مدرسه رفتم. ناظم مدرسه خدمت رسید و گفت: والله در این که فرزند شما بخواهد کلاس زبان مادری داشته باشد حرفی نیست ولی مسئله در این است که ما معلمی که آذری زبان باشد برای فرزندتان پیدا نمی کنیم. و چنین بنظر می آید که معلم در این رشته کمیاب باشد.

پرسیدم: پس تکلیف چیست؟ چکار می توان کرد؟

گفت: اگر شما کسی را سراغ دارید که به زبان آذری مسلط است معرفی کنید بالای سر ما هم ترتیب استخدام ایشان را میدهیم.

گفتم دمتان گرم. و رفتم تا شاید یکی را پیدا کنم. راستش آن موقع در این کشور ناوارد بودیم و ناشناس! کسی را که به چنین کاری همت بگمارد نیافتیم. در نتیجه بعد از مدتی ناامید و بی کس رو به مدرسه کردیم و به مسئولین گفتیم که آقا شرمنده ایم. والله ما هم کسی را در این باب پیدا نکردیم.
ناظم گفت: خودت چی؟
گفتم: خودم چی؟
گفت: خودت بیا و به فرزندت درس بده ...

گفتم .... گفت ...

بدین ترتیب این شد که سرنوشت کار ما به معلمی وابسته شد. ما شدیم راست راستی معلم. بله خوب فهمیدید دولت به بنده پول می داد که به فرزند خود زبان مادری اش را یاد بدهم!

آخر این را برای که باید گفت. برای اینکه حرف مفتی نزده باشم شما را ارجاع به نامه ای میدهم که شهرداری باروم برای یکی از اولیا دانش آموزان ایرانی فرستاده است. تاریخ این نامه باز می گردد به سال 1994. من این نامه را از یکی از معلم های زبان مادری فارسی قرض گرفتم و در اینجا می آورم تا بفهمید که بابا چنین چیزی در دنیا امکان پذیر شده است. خواهشمندم فقط این نامه را بخوانید:

اما فقط این نیست. اکنون 45 معلم زبان مادری در این کمون با شاگردهای دو زبانه کار می کند. یعنی دولت نروژ حقوق این افراد را می پردازد که این بچه ها زبان مادری خود را فراموش نکنند. همین الان هم دولت به امثال ماها وام بدون برگشت stipent ) میدهد تا ما و هر کسی که مایل است این رشته را در دانشگاه تحصیل کنیم. رشته ای بنام «رشته ی معلمی برای بچه های دو زبانه» faglærer for tospråklige lærere به این آدرس مراجعه کنید:

http://www.hio.no/content/view/full/44678
این مسئله جدی است که کسی که نتواند زبان مادری خود را بلد باشد زبان دوم را خوب فرا نخواهد گرفت. مسئله چند فرهنگی بودن flerekulturelle و چند زبانی بودن مسئله ایست که واقعا دارند سیاستمداران رویش سرمایه گذاری می کنند. شما می توانید سری به سایت زبان مادری سوئدی بزنید تا ببینید که چه امکاناتی را دولت سوئد در اختیار اقلیت زبانان قرار داده تا نسبت به تعلیم و اموزش زبان مادری فرزندان خود اقدام کنند.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ـ با تشکر از ع. ن به خاطر در اختیار قرار دادن این نامه ی با ارزش.

قسمتی از نامه ی بالا که گویا خوانا نبوده است:

«هدف از آموزش زبان مادری برای دانش آموزانی که دارای یک زبان اقلیت میباشند این است که این دانش آموزان بتوانند عملا هر دوی این زبانها را صحبت کنند. [...] کلاس های آموزش زبان مادری مدارس ابتدایی و راهنمایی این امکان را به دانش آموزان می دهد که بتوانند زبان مادری خود را حفظ کرده و آنرا توسعه دهند.

منظور از زبان مادری زبانی است که دانش آموز به آن فکر و صحبت کرده و آنرا اولین بار در منزل یاد گرفته و با والدین خود به آن زبان صحبت می کند. ...

کاریکاتور بالا از سایت های اینترنتی گرفته شده است

پرسپولیس در اسلو به همراه موسیقی جاوید افسری راد

فیلم پرسرو صدای کارتونی پرسپولیس که مدتی پیش در سینماهای نروژ نیز به اکران در آمد، روز جمعه در پارکی در اسلو برای عموم نمایش داده می شود. کتابخانه دایچمانسک Dechmanske biblioteket که معمولا در بر گزاری چنین برنامه های بین المللی پیشتاز است، از جاوید افسری راد موزیسین نروژی ـ ایرانی نیز دعوت کرده تا قبل از نمایش فیلم به اجرای کنسرت بپردازد.

چهره ی جاوید افسری راد شاید در ایران و برای ایران کمی ناآشنا باشد ولی او در نروژ چهره ی شناخته شده ای است. زبردستی او در نواختن سنتور و تلفیق آن با بسیاری از سازهای ملی دیگر ملل باعث تحسین تماشاگران بوده است.

.برای کسب اطلاعات بیشتر به نروژی بخوانید

مهاجرین در انتخابات آینده پارلمان نماینده ای نخواهند داشت!

گرد بیماری پاسیفیسم سیاسی انگاربر سر بخش عظیمی از مهاجرین نروژ پاشیده شده است. امروز بحث مطبوعات و تلویزیون این بود که مهاجرین تحرک خاصی در صحنه ی سیاسی کشور ندارند. این در حالی است که پارلمان نروژ بیش از هر زمان احتیاج به نمایندگانی دارد که غیر نروژی باشند.
خبرگزاری رسمی کشور امروز خبر داد که هنوز کسی با پیشینه غیر نروژی خود را برای انتخابات پارلمان که سال آینده در کشور برگزار می گردد کاندید نکرده است. و این تعجب و تاسف بسیاری را برانگیخته است.
به:اصل خبر به زبان نروژی توجه کنید:

بی تفاوتی فرق ها

امروز هم گذشت
هم گسست
چون برگی ز شاخه های سر درگم عمر من
در پریشانی باد زمان

باری قاصدی بفرست که تقویم مغموم را ورق بزند
و دیروز را مهر باطل
دیگر چشمانم نمی بینند
و اول یا آخر برج
فرق خود را به بی تفاوتی ها باخته اند

*
می شکافم رنگها را
در ضمیمه ی خوابها حتی
و جز سیاه و سفید ها
تعبیری نمی آید به چشمم

در آنسوی خواب
ماده سگها با پستانهای چروکیده ی مشمئز کننده
پرسه می زنند
عین زندگی
و این سوی خواب
طوله سگهایی که میدانند از گرسنگی خواهند مرد
به انتظار فاجعه ی سیرشدن در عنادند هنوز
عین همیشه

باری قاصدی بفرست
تافرق زرد و نارنجی را با نان بگوید
بگوید فرق سلام را با درد
و گیسو را با خرمن
عطررا با حیله
و حباب را با بستنی

تاریک هست و فرقها با وقاحت تمام
سلیقه ها را از حوصله بیرون می کنند

قاصدی بفرست
که دنبال گمشده گشتن
مدت زمانی است که مقرون به صرفه نیست
عین انتظار
عین اعتراض های ساکت
و سکوت های معترض
عین همیشه

Şu sulu, ekşi kirazlar

ادامه مطلب را در اینجا بخوانید:

Foto: Khashayar

اوباما: این انتخابات من نیست، توست!

بشریت را می گویم... دارد به کجا می رسد؟
از هنگامی که سیاهپوستان امریکا حق نداشتند در کنار سفید پوستان در یک اتوبوس بنشینند، و اجازه ورود به رستوران و یا پارک سفید ها را نداشتند زمان زیادی نمی گذرد. درست 45 سال پیش بود که رهبر سیاهپوست امریکایی «مارتین لوترکينک» در نطق تاریخی خود از رؤیایی حرف به ميان آورد که در آن سفید و سیاه در کنار هم باشند. گمان نکنم خود لوترکینگ در باورش می گنجید که جامعه امریکا به این حد از تکامل برسد که آن روز امروز باشد. گمان نکنم خود لوترکینگ باورش می شد که امروز بعد از فقط 45 سال یک سیاه مدعی رهبری تمام امریکا را دارد!
دمکراسی را می گویم چه حکایتی دارد! اوباما در نطق تاریخی دیشب خود راست گفت. او گفت که این انتخاب او نیست، انتخاب توست. امریکایی ها خوب نشان می دهند که تا چه اندازه اهل تغییر و تکامل هستند.

بشریت را می گویم دارد به کجا می رسد.... و خودمان را می گویم ما کجا ایستاده ایم؟

فستیوال درامن Drammen Elvefestival با مردم برای مردم

یکی از راههای شناخت ملت ها، شناخت چگونگی صرف اوقات فراغت آنهاست. اینکه واقعا این مردم وقت بیکاری شان را برای چه کاری و در کجا صرف می کنند. اینکه چه فعالیت هایی دارند. برای نروژی ها که یک زندگی مدرن را تجربه می کنند، «تفریح کردن» و «شادگذرانی زندگی» یکی از مهمترین اصول زندگی است. به همین منظور امکانات فراوانی چه از طرف دولت و چه از طرف خود مردم برای این منظور ایجاد شده است. این مردم سعی می کنند خود را از اخبار ناراحت کننده دورنگه دارند. در عوض تا دلت بخواهد راجع به چیزهای مفرح بخش مطلب می خوانند و یاد می گیرند. در روزنامه ها «چطور شاد باشیم؟» همیشه بیشترین خواننده را به خود اختصاص می دهد. این مردم شاد بودن را برای زندگی ضروری و مثبت می دانند. از این رو آدم های شاد را دوست دارند و از آدم های اخمو دوری می کنند. اینها از کسانی که با صدای بلند حرف می زنند بدشان می آیند و دنبال آرامش و تسکین روح هستند. از این روست که خوانندگان و موزیسین ها در اینجا جایگاه و یژه ای داشته و دارای اعتبار اجتماعی فراوان هستند. بیخود نیست که شما در این کشورها اول خوانندگان و موزیسین هایشان را می شناسد و بعد اسم نخست وزیر و یا حتی شاه به گوش تان می خورد! در روزنامه ها و رسانه ها اين هنرمندان هستند که تیتر اول را تسخیر کرده اند. و یکی از تفاوت های اساسی این جوامع با جوامع ما در اینجا این است که «غم سازی»، «اندوه گرایی»، «مرده پرستی» و «عزاداری» از برنامه ی زندگی این مردمان حذف شده است.

بنابر این کمترین کاری که «جای خالی ما» با انتشار مطالب و عکس های اینچنینی نصیب خوانندگان مخصوصا ایرانی خود می کند اینکه به آنها می فهماند مردم دنیا در کجا ایستاده اند! در همین تابستان من در گزارش تصویری به نام رمز و راز دنیای دنیای رنگارنگ غربی از شهر «Gavle» در سوئد نوشتم و گفتم که شهردار این شهر چگونه برای جمع کردن مردم دست به ابتکارات می زند. و این فقط مختص شهردار این شهر کوچک سوئد نبوده، در این دنیای رنگارنگ همه تلاش می کنند که این هدف را عملی سازند. Drammen یکی از شهرهای همجوار اسلو است که در دو طرف رودخانه ای زیبا قرار گرفته است. در این شهر هر ساله در آخر تابستان فستیوالی به همین نام برگزار می شود تا مردم دور و نزدیک را به این شهر بکشاند.

این فستیوال که Drammen Elvefestival «فستیوال رودخانه درامن» نام دارد، با شرکت گسترده ی مردم برگزار می شود. و این «شرکت گسترده» که عرض می کنم با «شرکت گسترده» در کشور ما فرق دارد. در واقع به چنین فستیوال هایی را folkefest یا جشن های مردمی می نامند. که هر ساله توسط سازمان های مخصوصی برگزار می شود. در این فستیوال Festivalstiftelsen Drammen برگزار کننده ی این برنامه بوده است.

من با این گزارش تصویری در «جای خالی ما» و گزارش های تصویری قبلی سعی کرده ام تصویری هر چند کوچک از این «ملت خارجی» و فرهنگشان در اختیار خوانندگان معدود خود قرار داده و به اصطلاح این «جای خالی» را تا اندازه ای پر کنم. در ورود به شهر صدای موسیقی از هر کجا به گوش می رسد. حتی از نقاط مختلف مردم بساطی در گوشه ای پهن کرده و موسیقی خود را به نمایش می گذارند. در تصویر سرخ پوستان پرو با لباس های خود و موسیقی بسیار زیبا مردم را دور خود جمع کرده اند. این سرخپوست جوان پرویی هم در حاشیه کنسرت CD های خود را برای فروش عرضه می کند. در این قسمت از شهر مردم جمع شده اند و با صرف آبجو موسیقی گیتار را گوش می دهند:

در اینجا نوجوان دوازده ـ سیزده ساله ای را می بینیم که در حال نواختن جاز است. این فستیوال بهترین فرصت برای همه ی نوجوان هایی است که هنری در خود دارند و دنبال فرصت می گردند تا آنرا نمایش دهند. این جوانک به دلیل سن پایین و مهارت زیادی که در نواختن جاز از خود نشان می دهد تماشاچیان زیادی را دور خود جمع کرده است. گروه تئاتر سیار که با نمایش های عجیب و غریب در شهر براه افتاده و ضمن سرگرم کردن مردم برای مدرسه تئاتر خود نیز تبلیغ میکند:نمایی از مردم در فستیوال:نمایی از فواره ای در یکی از پارک های درامن: نقاشان جوان تابلوهای خود را به معرض نمایش و فروش گذاشته اند:رزمی کاران نیز با نمایش های رزمی جوانان را ترغیب می کنند تا در کلاس های آنها شرکت کنند: یکی از جالب ترین قسمتها نمایشگاه اتومبیل هایی قدیمی بود. افرادی که صاحب اتومبیل های قدیمی هستند با نمایش اتومبیل ها در این فستیوال بطور داوطلبانه شرکت می کنند: این هم ژیان مراد برقی خودمان: بعضی از راننده ها به اتفاق خانواده بر اتومبیل های خود سوار شده و محوطه را دور می زنند. بعضی از آنها نیز با لباس های دهه ی 50 ـ 60 ظاهر می شوند که به نمایشی تر شدن فضا بیشتر کمک می کند.

این جوانان با اختصاص دادن یک غرفه به خود کلاس رقص خود را تبلیغ می کنند. «رقص سالساSalsa» امروزه بسیار در نروژ طرفدار دارد. آنها برای اینکه ما را ترغیب به شرکت در کلاس هایشان کنند نمایشی از رقص سالسا را نیز در آنجا برگزار کردند:

نمایی از اسباب بازیهایی که برای فروش در بازار گذاشته شده است:

اندکی از نصف روز گذشته کارناوال آدمها راه می افتد که با تبلیغ شرکت ها و فراورده های خود همراه است: به قیافه های عجیب و غریب این کارناوال چی ها دقت کنید. آنها برای اینکه دقت مردم و بچه ها را جلب کنند دست به هر کاری می زنند:
گروه موزیک که با یک اتومبیل قدیمی حمل می شود: تبلیغ شرکت ساختمان سازی: « برای شما راحتی می آورد»: و قایق پلیس که خود دیدنی است از دور در میان رودخانه مراقب اوضاع است. (البته برای احیانا برقراری نظم نه سرکوب مردم!) این هم تبلیغی برای اینکه شماره های اورژانس و پلیس به موقع ضروری فراموش نشود: (بیماری خونین در وسط تخت و دو نفر ـ پرستار و پلیس ـ که ظاهرا برای حفظ جان اوست، ولی بیمار می خواهد که از دست آنها فرار کند) همه ی این نمایش با پخش موزیک در خیابان انجام می شود. نمایی از استقبال مردم از کارناوال:

دو خانم که مشغول حمام کردن در داخل یک وان سیار قرار دارند ،صرفه جویی مصرف آب را تبلیغ می کنند: و شروع مسابقات قایقرانی که شامل شرکت کنندگان از دیگر کشورها نیز می شد: و ایرانی ها که غرفه ای را به خود اختصاص داده بودند تا غذایی ایرانی Persisk matعرضه کنند. «کباب کوبیده» یکی از این غذا ها بود که نوش جان شد:
Foto: Mokhtar