Çillə gecəsi

-

30 il İslam hakimiyyəti İranı əlinə geçirəndən bəri, rəsmi təşkilatlar tərəfindən çoxlu əngəlləmə bizim milli- mədəni adətlərimizə yaranmışdı. Bu əngəlləmə təkcə azərbaycanlılara aid deyil. Başqa millətlərdə öz musiqi og digər mədəni adət - ənənələrini düz- əməlli qeyd etməsinə çox azqınlıq və sıxıntı çəkmişlər. Aydınca desək mollalar bütün bu adətləri İslam dövründən öncəyə sancaqlayıb, müsəlman millətin böylə adətlərə gərəyi yoxdur deyə bu adətlərin qeyd etməsinə mani olurlar. Mollalar özləri musiqi ilə araları olmadığı üçün, onu haram deyib bütün musiqi ilə münasibəti olan, yaxud belə deyək ki dini məzmunundan nişanəsi olmayan hər bir fəalliyəti danıb bəzən onu aradan qaldırmağa çalışmışlar.
Bu ənənələrdən biri İranın milli bayramı Novruz bayramıdır. Düz ildönüm saatı bütün televizia və medialar İranda qəbristanlıqlara gedib oraya yığışmağı təbliğ edərək “şəhidlərin məzarını” göstərib xoş anıları xalqımızdan əsirgəyib, bedbəxtçılıq, yas və mətəmi təqdim edirlər. Bu sahədə hakimiyyət tərəfindən çox çalışmalar aparıldı saki xalq Novruz bayramını unutu verib, onun yerinə qurban, yaxud rəməzan bayramını yerləşdirsin. Lakin bütün bu çabalar heçə getdi!
Buna baxmayaraq ki İranlılar tam 30 il bu günə qədər boğuntu içində, və dini diktatorluğun altında yaşamağa devam edib, və siyasi hərəkətlərdən gen gəzmişlər, lakin gizlicə həmin mədəniyyəti və kültürel ənənələri dirçədib yaşatmışlar. Beləcə bu hərəkətlər öz yerində siyasi - mübarizə anlaımını içində daşımış ifadə etmişdi.

Çillə gecəsi
Başqa milli mərasimlərin birisidə çillə gecəsidir. “Çillə gecəsi” nə ilin ən uzun gecəsidə deyilir. Farslar buna Yəlda geçəsi deyirlər. Yəlda “doğum” “təvəllüd” anlamında gəlir. Demək ki ilin ən uzun gecəsi işığın doğulması ilə məğlubiyyətə uğrayır. Bu gecədə qohum, əqrəba və tanışlar bir yerə yığışıb öz əlaqələrini yeniləşdirib sıxlaşdırırlar.
Mənim ailəmdə anam bu gecəni çox maraqlı qeyd edərdi. Atama qarpız al deyib yaxşı yemək bişirib və hər kəsi ailədə şama çağırarmış. O gecə hamımız yığışıb bir yerdə bu gecəni qeyd edib əylənərdik. Bizim evdə həmişə oxuyub çalma olarimiş. Anam oynamağı xoş bilərdi, özüdə qaval çalardı. Buna görə bizim evdə eyni yığışarkən şənlik də olardı.

Nə edirlər
Gecənin yarısına qədər oturub toxum çıtlamaq, şirincat yemək, şeir oxumaq və şənlik etmək bu gecənin təklifidir. Qarpız və nar da bu gecənin özəl meyvəsi sayılır. Mütləq bunlar süfrədə olmalıdır. Böylə deyilirki qarpız adamı küçük çillədən böyük çilləyə qədər xəstəlikdən qoruyur. Narında qırmızı dənələridə sağlıq və səlamətliyi göstərir.

Xaricdə yaşıyan iranlı və azərbaycanlılar
4 milyona yaxın iranlı dünyada sürgündə yaşayır. Bunların çoxusuda azərbaycanlıdırlar. Xaricdə yaşıyanların çətin şəryitinə görə, onların içində “Oyanışa” səbəb olmuşdur. İranlılar öz mədəniyyətini mollalar tərəfindən taptalanmasıni gğrərək , orada onları yenidən inkişaf edib təntənə ilə qeyd edirlər.
Bir başqa adətdə ki iranlılarda daha çox görünür bu gecədə Hafiz falı dutmaqdır.

نظرات

ارسال یک نظر

پست‌های معروف از این وبلاگ

«لوکه زاهیر» فروزان کردستان!

-
تصویر
سالها پیش، قبل از انقلاب، زن زیبارویی به نام «فروزان» با رقص های لوَند و کاباره ای اش، چنان زبانزد خاص و عام شد که توانست گیشه های سینما را با نام خود پر کند. زن ها در دوره ی «مرد سالار» یا بهتر است بگوییم «جاهل سالار» جامعه ی آنروز ایران، حداقل اختیار تن و بدن خود را داشتند. گر چه   یدک کشیدن نام «زن کاباره ای» یا «هرجایی» یک رسوایی برای زن آن روز به شمار می آمد، ولی تهدیدی برای جان او نبود.  امروزه بعد از گذشت چهار دهه از آن زمان در جوامع سنتی مرد سالار ما، حتی این حداقل نیز برای زنان امکان پذیر نیست. یعنی زنها حتی اختیار تن و بدن خود را نیز ندارند. و در صورتی که پای خود را فراتر از «تابو» ها بگذارند، مجازات سنگینی در انتظار آنها خواهد بود.    «لوکه زاهیر» یکی از زنهایی ست که گاهی پایش را فراتر از به اصطلاح «گلیم» تابوها گذاشته است. این هنرمند زیبا رو و جوان، با خواندن آهنگ هایی که بیانگر احساسات زنانه است، طرفداران زیادی در کردستان عراق پیدا کرده است. در یکی از آهنگ هایش که به زبان کردی ست احساسات زنانه را آشکارا چنین بیان می دارد: ولم کن ... راهم رو نبند... به من
بیشتر بخوانيد

سبز باشید!

-
تصویر
«سبز باشید» اصطلاحی بود که آنرا از لابلای یک شعر که برایم در اوان جوانی سروده شده بود، گرفته بودم. شاعر آن شعر نامعلوم بود و این اصطلاح در آن موقع امید سبز بودن را در من می دمید. بعدها آنرا در جمع کوچک ادبی خودمان که از آن دوران خفقان هنوز نفسی می کشید بکار بردم. مثلا به جای جواب «سلامت باشید» می گفتم «سبز باشید!». به جای جواب «چه خبر؟» که طوطی وار می گفتيم «سلامتی» می گفتم «سبزی!» اما این سبز بودن معنای دیگری را نیز در ما می دمید. آن موقع که ما جوانی بیش نبودیم و مثل اکثر جوانهای امروز آرزوی «فرار از جهنم ایران» بزرگترین آن بود، با سبز بودن خودمان را از اکثریتی که خاکستری بودند جدا می کردیم. ما حاضر نمی شدیم قاطی خاکستری ها شویم. خاکستری ها مردمانی بودند که خود را به شرایط ساخته بودند. آنهایی که فکر می کردند جهان در ایران در آن رنگ سیاه خلاصه شده؛ عادت کرده بودند به توسری خوردن و «تلویزیون پشم شیشه» نگاه کردن و قانع شدن! خاکستری ها در خودشان فرو رفته بودند و حاضر نبودند از خواب خرگوشی بیدار شوند. عادت کرده بودند تا در تابستان ها در محوطه «طرح سالم سازی کنار دریا» با مانتو و روپوش در
بیشتر بخوانيد

از ترجمه ی «جیگرت را بخورم» تا مارال!

-
تصویر
اپیزود اول: خیلی سالها پیش موقعی که در یکی از «کلوپ های رقص آذری» در آنکارا مشغول آموزش بودم، کنجکاوی یکی از دخترهای رقصنده کار دستم داد. او با طنازی خاصی مایل بود بداند که پسرهای ایرانی معمولا به دخترهای ایرانی چه می گویند؟ من مطلب ایشان را گرفتم. در جا تنها چیزی که به فکرم رسید این بود که بگویم «جیگرتو بخورم»! شما می دانید که حرف «خ» در زبان ترکی استامبولی رایج نیست. بنابر این آن دختر همرقص من بزور توانست کلمه ی بخورم رو «بُکورم» تلفظ کند. بعد از اندکی از من پرسید: ـ اینی که گفتی یعنی چی؟ ماندم که چطور آنرا ترجمه کنم که تصویر درستی از پسران ایرانی بدهد. اینکه فکر نکنند ما «جگرخواریم»! ولی به هر حال چاره ای نبود معنای این عبارت دو کلمه ای را گفتم. او با تعجب مرا از نو ورانداز کرد. و پرسید: واقعا اینو می گید؟ ای کاش باور نمی کرد. چرا که بعد از آن ارتباطش را با من کم کرد. این تجربه ی بد من از یک ترجمه ی ساده بود. *** اپیزود 2: سالها بعد وقتی در یکی از کمپ های نروژ ساکن بودم، مدرسه ی ابتدایی ای که دخترم در آن درس می خواند از من خواست تا در رابطه با فرهنگ کشورمان چی
بیشتر بخوانيد