امروزه یوتوب
علاوه بر اطلاع رسانی وسیله ای همشده تا بتوان
بوسیله ی آن محرومیت های فرهنگی را تا حدودی جبران کرد. اخیرا عده ایاز هنرمندان و
رقصنده هایآذری با استفاده
از این امکان رقص آذری راآموزش می دهند.
جالب این است که این ویدئوها با زیرنویس فارسی منتشر شده ومی تواند این
امکان را به همه ی علاقه مندان بدهد که زبان گفتاری در ویدئو را فهمیده و تکنیک
های گفته شده را عینا بکار برند.
اگر چه به دلیل
محدودیت های سیاسی و مذهبی ما نمی توانیم رقص آذری زیبای بانوان را داشته باشیم،
ولی در کشور آذربایجان ویدئوهایی وجود دارد که می تواند این محدودیت ها را نیز تا
حدودی جبران کند. ویدئوی بالا نمونه از آن است. آنچه که موجب تعجب من شد اینکه
آنچه که خانم ها در رقص بالا انجام می دهد دقیقا همان حرکاتی است که در رقص مردانه
انجام می شود. به عبارتی برای خود من هم تازگی دارد که خانم ها این حرکات مردانه
را در رقص زنانه استفاده کرده اند. البته نمی دانم که این ویدئو نمایشی است یا در
واقع تحولاتی در رقص آذری انجام گرفته که من بی خبرم. با همه امیدوارم دوستداران
رقص آذری از این ویدئو ها استفاده ی شایان بکنند.
من کار این جوانان
را می ستایم و امیدوارم که ادامه پیدا کند. (در زیر نمونه هایی از این ویدئوها را
انتخاب کرده ام:)
آنقدر به اونزدیک شدم که مرا ندید. آنقدر عاشقش بودم که حسم نکرد. آنقدر برایش قصه خواندم که غصه اش گرفت. فکر کرد که هنر زیستن، پیدا کردن تاریکی ها از لابلای خاطره هاست. فکر کرد که برای نفرت کردن باید بهانه ای داشت. آنقدر به او« سلطان دلم» گفتم که بالاخره بر اریکه ی سلطنت نشست. وسپس سربازان قهرش را علیه من شورانید. مرا از سرزمین دلش بیرون کرد. گمان کرد که در شهر غریب ها، عاشق مست را نان و شراب نمی دهند. گمان کرد که فاصله ها از فصل فراموشی ها نخواهد گذشت.
باید اقرار کنم که اینروزها تغییرات مهمی را در مضمون پست های خود ایجاد کرده ام. به عبارتی جهت گیری های نوشته هایم عوض شده است. شاید به این دلیل که فکر کردم بیشتر «خود»باشم و در مورد موضوعاتی بنویسم که بیشترموضوعیت دارد و ملموس است: مثل غربت و روابط ما غربتی ها با یکدیگر؛ و چالش هایی که در «جامعه ی میزبان» که الان دیگر دارد تبدیل می شود به «وطن جدید» با آن مواجه ایم. این به این معنی نیست که مسائل داخل ایران را فراموش کرده ام. و یا اینکه «مسائل سیاسی» دیگر برایم حاشیه ای شده است. نه، فقط می خواهم بیشتر درباره یتم هایی بنویسم که مربوط به کار و یا حیطه ی تحصیل من می شود.
دارم تلاش می کنم که از مسائل جدی فاصله بگیرم. از لحن جدی گفتن. از اینرو دارم تمرین می کنم که لحن گفتارم را عوض کنم. تلاش می کنم که در نوشته هااز حالت کلیشه ای، خطابه ای گفتن و به اصطلاح «منبری» حرف زدنپرهیز کنم. پدیده ای کهمثل یک میراث شوم سایه اش را در زندگی شخصی ما گسترده است. برای این کار باید یک سری از تابو ها را بشکنم. باید اعتراف کنم که این «خطابه ای» حرف زدن ـ منولوگ ـ باعث شده تا در زندگی روزمره من نیز عاملی باشد تا مرا از دیگران دورتر کند. حتی از خانواده ام. گاهی در بحث های خانوادگی چنین به نظر می آید که من دارم «امر به معروف» می کنم. دارم «نصیحت» می کنم نه مشارکت.
اما چرا چنین است؟دو هفته پیش جلسه ای داشتم با سردبیر یکی از انتشاراتی هاکه قرار است بزودی کتابم را منتشر کند. او راجع به زبان داستانی من گفت. از من پرسید چرا اینقدر موضوع را تابش می دهم. گفت اینجا نروژ است حرفت را ساده و رک و پوست کنده بزنم. گفت با خواننده راحت باش. به او جواب دادم که ادبیات با روزنامه نگاری فرق دارد. من نباید حرفم را پوست کنده توی بشقاب جلوی خواننده بگذارم. او باید آنرا از لابلای حرفهایم بفهمد.اما این جواب برای کم نیاوردن بود. در ضمیر خود گفتم خب راست می گوید. چرا باید حرف هایم را آنقدر پیچ و تابدهیم که طرف اصلا نفهمد. واقعیت این است که بسیاری از این داستانها در ایران نوشته شده است. و آنهایی هم که در اینجا نگاشته شده تحت تاثیر «لحن آمرانه» ای ایران بود.
نمی دانم چرا؟ شاید سانسور یکی از علت هایش باشد. ما هیچوقت راحت حرف هایمان را نزدیم. هبچوقت خودمان نبودیم. در خانواده، مدرسه و اجتماع نوعی نقش ایفا می کردیم. از اینرو یاد گرفتیم که حرفهایمان را بپیچیم: لای کلام، لای طعنه، طنز تا بالاخره منظورمان را برسانیم. شاید این عبث بود که فکر می کردیم ما ایرانی ها خلاق هستیم. و هنر نزد ما هست و بس. شاید این خودسانسوری بود که باعث شد ادبیات ما به زبان بدیعی برسد و نه خلاقیت: «ماهی از سر گنده گردد نی ز دم ـ فتنه از عمامه خیزد نی ز خم» همین یک بیت را داشته باشید. چند صد سال از عمر این گفته می گذرد ولی هنوز که هنوز است معلوم نیست که منظور واقعی شاعر چه بوده است! بالاخره فتنه از عمامه است، نی یعنی نه از خم!
بله، سانسور یا خود سانسوری می تواند یکی از دلایل این پدیده باشد. سانسور باعث شد تا ما منظورمان را در کلام گم کنیم برای اینکه گیر نبفتیم. الان هم در مباحثات معمولی سعی می کنیم که حرفهایمان را در ایما و اشاره بزنیم.... اکنون مدتی است که دارم کار می کنم تا ادبیات سخن گفتن را عوض کنم. راحت باشم. خودم باشم
ایام نوجوانی رفیقی داشتم که همیشه می گفت: آخه این همه جا توی دنیا بود آخه چرا اینجا؟
منظورش این بود که چرا در کشوری به نام ایران بدنیا آمده بود. این مربوط به دوره ای بود که جوانان مملکت هیچ آینده ای را پیش روی خود نمی دیدند. نه سینما بود، نه دیسکویی نه موزیکی، نه تفریحی، نه برنامه ی تلویزیونی. تنها چیزی که داشتیم «هیچی » بود. ما جوانها اصطلاحی داشتیم که در جواب اینکه «چه خبر، چه می کنی؟» می گفتیم «مشغول فسیل شدنیم».
این دوست ما در حین فسیل شدن بود که این جملات گوهربار را عرض می کرد. می گفت ای کاش به جای ایران در افریقا بدنیا می آمدم. اما این چه ربطی به موضوع نوشته ام دارد، عرض می کنم.
دیروزدر مسیر کارم تا خانه رادیوی اتومبیلم اخبار ناآرامی های قیرقیزستان راگزارش می کرد: تظاهرات مخالفانی که خواهان استعفای رئیس جمهور قیرقیزستانبودند. خبر اول کشته شدن19نفر را تایید میکرد. بعد از دقیقه ای طی مصاحبه با یکی از شاهدان تعداد کشته شدگان را24نفر اعلام کرد.
.امروزصبح که سر کار می رفتم خبر رادیو حکایت از این داشت که مخالفان حکومت رابه دست خود گرفتند. باورم نمی شد. چقدر سریع. با خود گفتم ای کاش چنیناخباریرا از ایران بشنویم. با خودم گفتم ای کاش ایران هم قیرقیزستان بود و یاد اون دوستم افتادم. اگر الان بود حتما می گفت که ای کاش قیرقیزستان بدنیا می آمد.
اما خوشبختی ها! آی آی ای ... عجیب تر از خود ما هستند. گاه عمیقا احساس شان می کنی. اما انگار مثل هسته های تر هندوانه را مانند که لای انگشتانت بند نمی شوند و لیز می خورند. گاه می بینی که در پی شان هستی. پس نیستند. گاه زمانی احساس می کنی خوشبخت هستی که دیگر نیستی. عین پدر، مادر، خواهر، عین معشوق... عین همه ی چیزهایی که روزی هستند و تو خود را متعلق به آنها می بینی و کنار شان احساس خوشبختی می کنی، و روزی که دیگر نیستند و تو فقط به آنها فکر می کنی .... و دلت برای همان لحظه ها یا احساس تنگ می شود.
جوان تر که بودم همیشه دوست داشتم که دستگاهی به نام «محبت سنج» اختراع کنم. دوست داشتم ببینم افراد تا چه حد در محبت کردن صادق هستند. می خواستم ببینم مدعیان عشق واقعا عاشق هستند؟ بعدها که مهاجرت کردم به فکر اختراع دستگاه مشابه ی دیگری افتادم: «خوشبختی سنج»! می دانید که در زندگی مردم نروژ «دماسنج» اهمیت ویژه ای دارد. دماسنج می تواند نوع لباس، نوع کار، یا تفریحات و فعالیت های شما را تحت الشعاع قرار دهد. شما با نگاه کردن به این دستگاه می فهمید که مثلا امروز چه نوع لباسی بپوشید یا مثلا نباید کنار دریا بروید. یا امروز نباید اسکی کنید. من دوست داشتم قبل از اینکه از خانه بیرون بروم به جای «دماسنج» درجه های «خوشبخت سنج» را از نظر می گذراندم که ببینم آنروز چقدر می توانم خوشبخت باشم! یا چه می کردم که خوشبخت تر می شدم. خب جوانی است دیگر. آدم اهل خلاقیت است. دنیا را چه دیدی، شاید روزی واقعا چنین دستگاهی اختراع شد و خیال ما را راحت کرد. دیگر لازم نمی شد که فکر کنیم که چگونه خوشبختی خود را تضمین کنیم. دیگر لازم نبود که دغدغه های زندگی را تا این حد تحمل کنیم.
اما از شوخی گذشته بعضا «خوشبختی» بسیار ساده تر از همه ی این چیزهایی بود که فکرش را می کردم. اصلا خوشبختی با ساده ترین ساده ها مفهوم می گرفت. انگار دم دستم بود. مثل موقعی که ساز می زدم. ملودی های موسیقی ساز من، موقعی که در پرده هایش هوا جمع می شد، آرامش و خوشبختی را در گلبولهای خون من جاری می کرد. چقدر خوب بود.... یا موقعی که به عکسی خیره می شدم: پدر و مادر را می دیدم که با دو نی از داخل یک لیوان شربت می خوردند. این عکس به من روح خوشبختی می دمید. یا بعضا خوشبختی در یک بوسه ی ساده خلاصه می شد. اولین یا آخرین هیچ فرقی نمی کرد. مهم این بود که آن خاطره همیشه تو را خوشوقت می ساخت. حتی الان هم دلم برای آن لحظه هایی که به این لحظه ها فکر می کردم تنگ می شود. بعضا می بینی که آدم با یک کلمه خوشبختی را حس می کند. یادم هست اولین بار که دخترم زبان باز کرد. او از مادرش «آب» خواست و چون او مشغول بود رو به من کرد و گفت: «سو»! آن موقع من خود را خوشبخت ترین پدر دنیا حس می کردم. به خاطر همین «سو». به همین سادگی!
ولی الان ... انگار هر روز واژه ی خوشبختی پیچیده تر و پیچیده تر می شود. انگار هر روز فاصله ها ما را از آن دورتر می کند. و من هنوز دارم به خوشبختی فکر می کنم. به آن لحظه ها ،حتی برای لحظه هایی که دلم برای خوشبختی تنگ می شد...
